وقتی نیچه گریست ( When Nietzsche Wept) عنوان یکی از مشهورترین رمان‌های روان‌شناختی نوشته اروین دی یالوم است.
اروین دی یالوم روان‌پزشک هستی‌گرا (اگزیستانسیالیست)، استاد بازنشستهٔ روان‌پزشکی در دانشگاه استنفورد و نویسندهٔ شماری از نامدار ترین رمان‌های روان‌شناختی است.
وقتی نیچه گریست با عنوان فرعی رمانی درباره وسواس است. این رمان در مورد برخورد خیالی فردریش نیچه فیلسوف آلمانی و دکتر یوزف برویر است. یوزف برویر از اساتید فروید، پدر علم روانکاوی، بوده و در علم طب بسی بلند آوازه است. اروین یالوم در خلال کتاب وقتی نیچه گریست به توصیف درمان های رایج برای وسواس فکری که در هر دو شخصیت اصلی رمان به شکلی گرفتار آن هستند می پردازد. اما در نهایت روش روان درمانی اگزیستانسیال و رابطه پزشک
و بیمار است که کتاب بیش از هر چیز در پی معرفی آن است.
کاراکتر های اصلی داستان:
- لوسالومه، زنی زیبا و معشوقه فردریش نیچه که زندگی و افکار نیچه، بزرگ مرد فلسفه آلمان را تحت تاثیر قرار داد.
- یوزف برویر، پزشک مطرح اتریشی است. او شخصی است که در واقع راوی بیشتر از زبان او روایت می کند و قصد دارد طبق سبک درمان سخن درمانی، نیچه را درمان کند.
- فردریش نیچه، از بزرگترین فیلسوفان مدرن اروپا که به علل مختلف، دچار وسواس های فکری شدید شده و جسمش نیز اندکی بیمار است. او به شدت مغرور و منزوی است.
زیگموند فروید، نورولوژیست (متخصص مغز و اعصاب) اتریشی است که به پدر علم روانکاوی مشهور است. او در این داستان دانشجو است و البته دیدار هایی با استاد خود، یوزف برویر دارد.
مختصری از بخش های کتاب:
- کمک خواستن لوسالومه از دکتر برویر: داستان با ملاقات لو سالومه و دکتر برویر در یک کافه آغاز میشود. لوسالومه از دکتر برویر می‌خواهد بدون اینکه نیچه متوجه شود، درمان او را بر عهده بگیرد. چه کار سختی! درمان روان کسی بدون اینکه خود مطلع باشد،کاری محال به‌نظر می‌آید. دکتر برویر این موضوع را می‌پذیرد و طبق نقشه‌ای که میان آن‌دو شکل می‌گیرد، کار شروع میشود.
- نخستین ملاقات نیچه با برویر: نیچه به ملاقات دکتر برویر می رود. در ملاقات نخستین، برویر متوجه شخصیت متفاوت نیچه میشود و تلاش می‌کند تا با درایت، درمان ابداعی خود را آغاز کند. در اولین ملاقات، گذشته از بررسی سوابق پزشکی نیچه و معاینه‌ی او سخنانی بین برویر و نیچه در مورد خلقت خدا توسط انسان، ضرورت تلاش انسان برای شناخت خود به میان می‌آید و سخنان نیچه بر برویر که تاحدی فلسفی است اثر می‌گذارد.
- نیچه درمان بیماری برویر را می‌پذیرد: برویر درحالی‌که که از ادامه‌ی مداوای نیچه ناامید شده، ناگهان توسط صاحب مسافرخانه‌ای که نیچه در آن اقامت داشته از حمله‌ی عصبی او آگاه شده و برای درمان‌اش به آن مسافرخانه می‌رود و تمام تلاش خود را برای نجات جان نیچه به‌عمل می‌آورد و بدین‌ترتیب بار دیگر امید برای ادامه‌ی رابطه با نیچه، که برای برویر فایده‌ای بیش از مداوای یک بیمار را دارد، زنده میشود.
- پایان درمان:
در ادامه نیچه با نام مستعار به کلینیکی منتقل میشود تا در آن‌جا تحت درمان برویر قرار گیرد و درضمن ملاقات‌های آن دو با یکدیگر نیچه به درمان بیماری برویر بپردازد. در مکالمه‌های طولانی‌ای که در ادامه‌ی کتاب وقتی نیچه گریست بین نیچه و برویر رد و بدل می‌شوند به نکات متعددی اشاره می‌گردد که ذکر تمامی آنها در این نوشته میسر و به جا نیست. اشاره به جایگاه قدرت در روابط جنسی، مرگ و همچنین کابوس برویر با برتا که علاوه بر نام بیمار مورد علاقه‌ی او نام مادر-اش نیز هست، بازگشت ابدی نیچه، مشکل آزادی زنان و ارتباط آن با جسارت انسان برای به‌دست‌گرفتن سرنوشت خود و بسیاری موارد دیگر نمونه‌هایی از این نکات هستند. پس از آن‌که مشکل برویر تقریباً برطرف میشود نویسنده نوبت را به دست نیچه می‌دهد تا از موقعیت مشابه خود سخن بگوید و برتا را با سالومه مقایسه کند. او سرخوردگی از رابطه با سالومه را یکی از وقایع تأثیرگذار بر زندگی خود می‌بیند و بدبینی خود نسبت به زنان را به این اتفاق نسبت می‌دهد. در نهایت هم مشکل جسمی نیچه تا حد زیادی بهبود می‌یابد و هم وسواس‌های فکری آن دو نسبت به زنان زندگی‌شان که ظاهراً در داستان حالتی نمادین نیز دارند برطرف می‌گردد. برویر به زندگی خانوادگی خود بازگشته و رابطه‌ای بهتر با ماتیلدا برقرار می‌کند و نیچه درمی‌یابد که تصور اشتباهی در مورد سالومه داشته است.
این کتاب به چه کسانی توصیه می شود؟!
خواندن این کتاب به هرکس که به خودشناسی، رشد فردی و مباحث روانشناسی علاقمند است توصیه میشود. هر کس که دغدغه کمک و مهرورزی ، شفقت به خود را دارد می‌تواند برداشت‌های عالی از این کتاب در جهت کمک به خویشتن داشته باشد. شما اگر حتی با مضامین فلسفی هم آشنایی ندارید یا حتی علاقه ای به دانستن آنها ندارید حتما توصیه میشود که این کتاب را بخوانید و از تصویر سازی های جذاب دکتر اروین دی یالوم و رفع وسواس های فکری نیچه و فروید لذت ببرید.از این کتاب با ترجمه های گوناگونی در بازار است که یکی از بهترین آن ها که به تازگی منتشر شده ترجمه ی حبیبه سپهری و فاطمه مانعی کیوان لو است.
