تحلیل دادهها فرایندی چند مرحلهای است که طی آن دادههایی که از طریق به کارگیری ابزارهای گردآوری در نمونه (جامعه) آماری فراهم آمدهاند، خلاصه، کدبندی و دسته بندی و در نهایت پردازش میشوند تا زمینه برقراری انواع تحلیلها و ارتباطها بین این دادهها به منظور آزمون فرضیهها فراهم آید. در این فرایند، دادهها، هم از لحاظ مفهومی و هم از جنبه تجربی پالایش میشوند و تکنیکهای آماری گوناگون نقش به سزایی در استنتاجها و تعمیمها به عهده دارند.
پژوهشگر برای پاسخگویی به مساله تدوین شده و یا تصمیم گیری در رد یا تائید فرضیه خود میتواند از روشهای مختلف تحلیل استفاده نماید. این روشها به سه طبقه زیر تقسیم میشوند:
الف) تحلیل توصیفی
در این نوع تحلیل، پژوهشگر دادههای گردآوری شده را با استفاده از شاخصهای آمار توصیفی خلاصه و طبقه بندی میکند، یعنی پژوهشگر ابتدا دادههای گردآوری شده را با تهیه و تنظیم جدول توزیع فراوانی خلاصه میکند و سپس یه کمک نمودار آنها را نمایش میدهد و سرانجام با استفاده از سایر شاخصهای آمار توصیفی آنها را خلاصه میکند.
معروفترین و پرمصرفترین شاخصهای آمار توصیفی عبارتند از: میانگین، میانه و مد.
ب) تحلیل مقایسهای
در این تحلیل، علاوه بر این که اطلاعات گردآوری شده به صورت توصیفی، تحلیل و با یکدیگر مقایسه مس شوند، سؤالی که در این تحلیل مطرح میشود این است که آیا شاخص آماری محاسبه شده بزرگتر یا کوچکتر از شاخص آماری دیگر است، به این معنی که دو یا چند شاخص آمار توصیفی (میانگین، میانه، انحراف استاندارد واریانس) مورد مقایسه قرار میگیرند.
پ) تحلیل علّی
در این تحلیل، ابزار یا شاخصهای آماری به کار برده شده، مانند روشهایی است که درتحلیل مقایسهای مورد استفاده قرار میگیرد. تفاوت عمده این دو روش در این است که در تحلیل علّی، روابط علت و معلولی بین متغیرهای مستقل و وابسته مورد بحث قرار میگیرد و پژوهشگر با رد یا تایید فرضیههای آماری به تایید یا ردّ روابط علت و معلول میپردازد.