شیرین کنندههای مغذی
قندهای غذایی؛ گروهی از کربوهیدراتهای طبیعی هستند که طعم شیرین را در غذاها ایجاد مینمایند. این قندهای طبیعی در مواردی که حاوی گلوکز هستند، در دیابت نه تنها توصیه نمیشوند بلکه باید مصرف آنان محدود گردد. متابولیسم فروکتوز وابسته به انسولین نمیباشد و لذا ممکن است تصور گردد که در بیماری قند بیضرر باشد، هر چند که باید توجه داشت که فروکتوز میتواند در کبد تبدیل به گلوکز و گلیکوژن شده و مطالعات، ضررهای زیاد دیگری از جمله اختلالات چربی را در مصرف فرکتوز فراوان مشاهده نمودهاند و لذا مصرف زیاد آن در حال حاضر در دیابت توصیه نمیشود:
گلوکز یا دکستروز، فروکتوز یا قند میوه، سوکروز که ۵۰٪ گلوکز و ۵۰٪ فروکتوز است، قند ذرت که به آن شربت ذرت هم میگویند و حاوی مقدار زیادی گلوکز است، مالتوز که قند موجود در جو و آبجو است، عسل که ۳۵٪ گلوکز و ۴۵٪ فروکتوز دارد.
پلی اولها یا الکلهای قندی؛ اینها هر چند نوعی کربوهیدرات هستند ولی از نظر تکنیکی قند محسوب نمیگردنند و از این رو به عنوان جایگزین قندهای طبیعی توصیه میشوند و به همین دلیل هم فرآوردههای حاوی آنان را با برچسب «بدون قند» روانه بازار مینمایند. با این وجود باید توجه داشت که این فرآوردهها به راحتی در کبد به قند تبدیل میشوند و اگر زیاد مصرف گردند، مضرات زیادی نیز دارند. این فرآوردههای شیرین کننده برای دیابت توصیه نمیشوند:
سوربیتول، زایلیتول، ایزومالت، مانیتول
شیرین کنندههای غیر مغذی
انواع متعددی از شیرین کنندههای غیر مغذی در دسترس قرار دارند. مدت زیادی است که بحث بر سر دو مطلب دور میزند اول آنکه آیا این شیرین کنندههای جایگزین قند، سالم هستند و برای مصرف در بیماران ایمن است؟ و دوم آنکه ایا اگر این فرآوردهها به جای قند مصرف گردند، در کنترل بیماری دیابت و کاهش قند خون بیماران اثری دارد؟ برای پاسخ به این سوالات دو انجمن علمی آمریکا با اعتبار جهانی، یعنی انجمن قلب آمریکا و انجمن دیابت آمریکا در سال ۲۰۱۲ یک بیانیه مشترک در خصوص شیرین کنندههای غیر مغذی با بررسی شش مورد از آنها که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا مجوز گرفته بودند، صادر نمودند که در دو مجله علمی چاپ گردید. نتیجه این بیانیه این است که احتمالاً مصرف این شیرین کنندهها برای بیماران دیابتی مفید باشد. این فرآودهها عبارتند از:
اسپارتام، اسهسولفام کا، نئوتام، ساخارین، سوکرالوز، استویا
شک و تردید در مورد شیرین کنندههای غیر مغذی همچنان در بین صاحب نظران ادامه دارد. گاردنر نویسنده اول بیانیه مشترک میگوید «ما فقط روی همین شش مورد تایید شده نظر دادیم و بقیه را بررسی نکردهایم» و از طرف دیگر یکی از اساتید دانشگاه هاروارد در ایمن بودن آنها تردید دارد و میگوید «تاییدیه سازمان غذا و دارو لزوما به معنای ایمن بودن فرآورده نمیباشد و بهتر است به این فرآوردهها مثل برچسب نیکوتین نگاه شود یعنی آنکه این فرآوردهها مسلما از شیرینکنندههای مغذی بهترند ولی به عنوان بخشی از رژیم غذایی مناسب نباید در نظر گرفته شوند»
همین شکها باعث شده که در بین معتبرترین کتب طب داخلی تنها هاریسون در یک نیم خط بگوید «کاهش کالری و استفاده از شیرین کنندههای غیر مغذی در کنترل دیابت موثرند» و کتاب سیسیل در این خصوص سکوت اختیار کند و در بین معتبرترین کتب اندوکرینولوژی کتاب اندوکرینولوژی ویلیام و کتاب اندوکرینولوژی- بزرگسالان و کودکان- نیز در مبحث دیابت خود چیزی از شیرین کنندههای جایگزین بیان نمیکنند که بیانگر همان تردیدها در خصوص توصیه قاطع بر مصرف آنان است.